Dr. Kahraman KARAİSAOĞLU / Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
Sevgili okurlarım, bu haftaki yazımda günümüzde gittikçe artan, basit görünen ama ileriki yıllarda ciddi sorunlar açabilecek polikistik over sendromundan (PKOS) söz edeceğim.
Poli (çok sayıda) kistik (kist içeren) over (yumurtalık dokusu), “çok sayıda kist içeren yumurtalık dokusu” anlamına gelmektedir ancak polikistik over durumu ile polikistik over sendromu (PKOS) birbirinden farklı kavramlardır.
Polikistik over durumu kadının ultrasonografik yumurtalık incelemesinde, 2-8 mm çapında çok sayıda küçük yumurta kesesinin (kistinin) olmasıdır.
Polikistik over sendromu ise androjenlerin (erkeklik hormonlarının) artışı, ovulasyon bozukluğu ve yumurtalıklardaki kistik yapıları içeren heterojen bir düzensizliği ifade eder.
PKOS, üreme çağındaki kadınların % 4-8’ini etkileyen bir endokrin hastalığıdır. PKOS hastası kadınların % 40’ı yumurtlama bozukluğuna bağlı olarak infertildir .
PKOS’ta genetik geçişe dair bulgular gittikçe artmaktadır.
PKOS teşhisi için aşağıdaki parametrelerin iki tanesinin saptanması yeterlidir:
-Yumurtlama düzensizliği (oligo-ovulation veya anovulation)
-Klinik ve/veya biyokimyasal hiperandrojenizm (erkeklik hormon artışı)
-Usg’de Polikistik over görülmesi
PKOS’tan kaynaklanan hormonal ve metabolik sorunlar
-İnfertilite(kısırlık) ve Hormonal Sorunlar: Yapılan çalışmalarda, sadece ultrasonografi ile PKOS tanısı konulmuş normal kilolu kadınlara göre obez olan PKOS’lu kadınlarda kısırlık oranı % 40 daha fazla bulunmuştur.
-İnsülin direncinin artması,
-Obezite: PKOS’ta oluşan insülin direnci sonrası kilo artışı problemi oluşmaktadır. Obezite tek başına PKOS’un sebebi olmasa da kısır döngüye katkıda bulunmaktadır. PKOS hastası obez kadınlarda kilo kaybıyla birlikte büyük oranda insülin düzeyinin düzeldiği ve buna bağlı olarak da androjen seviyesinin düşmesine bağlı olarak yumurtlamanın gerçekleştiği gözlemlenmiştir.
-Kıllanma artışı: Tüylenme görülme sıklığı PKOS’lu ve normal kilolu kadınlarda % 56-58, PKOS’lu ve obez kadınlarda % 70-73 olarak saptanmıştır.
PKOS’un uzun dönem etkileri
-PKOS hastası kadınlarda risk çok yüksektir ve % 35-40 oranında tip 2 diyabet görülmektedir.
-PKOS’lu kadınlarda artmış insülin direnci kan yağlarının yükselmesine sebep olmaktadır. PKOS hastası kadınlarda damarlarda sertleşme (ateroskleroz) riski ortaya çıkmaktadır. Bu durum da kadınlarda felç ve kalp krizi riskini arttırmaktadır. İleri yaşlarda hipertansiyon riski de artmaktadır. Zayıf PKOS’lu kadınlarda da aynı risk bulunmaktadır.
-PKOS’lu kadınlarda, rahim iç tabakasının dökülmemesi (adet kanaması olmaması), yüksek östrojen düzeyi ve yumurtlama olmamasının sonucu olarak progesteron salgılanmaması nedeniyle rahim kanseri riski artmaktadır.
PKOS tedavisi
PKOS tedavisinin amaçları: Androjen bağlantılı semptomların etkilerinin azaltılması, adet döngüsü ve buna bağlı düzensizliklerin tedavisi ve infertilite tedavisi şeklinde olmaktadır.
Hastaların % 5-10’unda kilo kaybı menstrual döngünün düzelmesini ve glikoz toleransının artmasını sağlamaktadır. İleri yaşlarda gelişebilecek tip 2 diyabet, tromboembolizm ve kardiyovasküler hastalıklar gibi sorunların oluşma olasılığını da azaltmaktadır.
Tedavide altın standart olan ilaç tedavisi için de mutlaka kadın hastalıkları ve doğum doktorunuza başvurunuz.